İnsan Kanındaki Gizli Tehlike: Mikroplastik

Araştırmacılar hala mikroplastiklerin kardiyovasküler sistemi nasıl etkilediğini anlamaya çalışıyor.
Bir çalışmanın sonuçları, kan bağışçılarından alınan insan kanındaki polimer türlerini tanımladı ve en yaygın türleri, boyutları ve özellikleri ortaya koydu.
Sonuçlar, kan dolaşımının mikroplastikleri vücut boyunca taşıdığı ve mikroplastiklerin kardiyovasküler sorunlar için artan bir risk oluşturabileceği fikrini desteklemektedir.

Mikroplastiklerin insan vücudundaki varlığına ilişkin kanıtlar artmaya devam ediyor.

Environmental International’da kısa süre önce yayınlanan bir çalışmada, insan kanındaki mikroplastiklerin yapısı incelendi. Araştırmacılar 20 sağlıklı katılımcının tam kanını inceledi.

Bunlardan 18’inin kanında 24 polimer türü bulundu. Mikroplastiklerin çoğu beyaz ve berrak parçalardı.

Araştırmacılar, bu araştırmanın mikroplastiklerin vücutta nasıl dolaştığını ve mikroplastiklerin damar iltihabı veya kan pıhtılaşma işlevindeki değişiklikler gibi belirli sorunlara nasıl katkıda bulunabileceğini desteklediğini göstermişlerdir.

İnsan kanında büyük mikroplastik parçacıklar bulundu

Bu çalışmada belirtildiği üzere, “[m]ikroplastikler (MP’ler) tipik olarak çapı 1 µm [mikrometre] ile 5 mm [milimetre] arasında değişen sentetik plastik parçacıklar olarak tanımlanmaktadır.”

İnsanlar genellikle mikroplastiklere maruz kalmaktadır ve bu plastikler yemek ya da solumak yoluyla kan dolaşımına girebilmektedir. Önceki bulgular kanda ve hatta tıkalı arterlerde mikroplastikler tespit etmiş ve mikroplastiklerin kardiyovasküler sağlığa yönelik potansiyel tehlikelerine dikkat çekilmiştir.

Mevcut çalışma, kandaki mikroplastiklerin yapısı hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkarmayı amaçlamıştır. Bu özelliklerin anlaşılması, uzmanların mikroplastiklerin insanlar için ne kadar tehlikeli olabileceğini anlamalarına yardımcı olabilir.

Araştırmacılar 20 sağlıklı, ilaç kullanmayan üniversite öğrencisinden kan örnekleri topladı. Kan örneği toplama sürecinin kanı mikroplastiklere maruz bırakabileceğini kabul etmişlerdir. Bu nedenle, toplama ve çalışma süresi boyunca kanın nelere maruz kalabileceği konusunda bir fikir edinmeye yardımcı olmak için numuneleri prosedürel boş numunelerle karşılaştırdılar.

Genel olarak, araştırmacılar her bir prosedürel boş numunenin ve kan numunesinin dörtte birini analiz etti. Daha sonra gözlemlenen mikroplastikleri ve kimyasal katkı maddelerini bilinen polimer ve plastik katkı maddesi kimyasallarıyla karşılaştırdılar.

Gösterilen sonuçlara, bu kütüphanelerle %70 veya daha fazla eşleşen partikülleri dahil etmişlerdir. Ekip ayrıca, numunelerin arka plan kontaminasyonunu ayarlamaya yardımcı olmak için miktar belirleme sınırı (LOQ) adı verilen bir yaklaşım kullandı.

Kan örneklerine bakıldığında, 20 örnekten 18’inin 24 farklı polimer içerdiği görüldü. LOQ kriterlerini kullandıktan sonra, 20 numuneden sadece sekizinin mikroplastik içerdiğini buldular.

Araştırmacılar daha sonra polietilen, etilen-propilen-dien ve etilen-vinil-asetat/alkol dahil olmak üzere bir dizi mikroplastik türünü tanımlayabilmişlerdir.

Toplamda, mikroplastiklerin sadece beşi miktar belirleme sınırının üzerindeydi. Dolayısıyla sonuçlar, katılımcıların %40’ında ölçülebilir miktarda mikroplastiğin varlığına işaret etmektedir.

Mikroplastiklerin özelliklerine bakıldığında, araştırmacılar çoğunun berrak veya beyaz görünümlü parçalar olduğunu tespit etmiştir. Ayrıca kan örneklerinde çeşitli katkı kimyasalları ve plastik alternatifleri tespit edebildiler.

Mikroplastiklerin boyutları da değişiyordu; ortalama parçacık uzunluğu 7-3000 µm ve ortalama parçacık genişliği 5-800 µm arasındaydı.

Önceki çalışmalarda gözlemlenenlerle karşılaştırıldığında, bu partikül boyutları çok daha büyüktü ve bu da potansiyel sağlık etkisi hakkında bazı soruları gündeme getirme potansiyeli taşımaktadır.

Çalışma bulguları ne kadar doğru?

Bu araştırmanın bazı sınırlamaları vardır. İlk olarak, numunelerin potansiyel kontaminasyonunu hesaba katmak zordur. Bu çalışmanın yazarları bunu hesaba katmaya çalışmış olsa da, mikroplastik araştırmalarında arka plan kontaminasyonunu hesaba katmak için henüz standart bir protokol yoktur.

Araştırmacılar ayrıca sadece mikroplastik polimerlerin kütlesini tahmin etmişlerdir ve kütle ve diğer değerleri hafife almış olabileceklerini kabul etmektedirler. Ayrıca, kullandıkları %70 veya daha fazla eşleşme kriterine dayanarak partikül bileşiminden tam olarak emin olamamaktadırlar ve eksik organik madde sindirimi ve partikül giderimi için kullanılan özel alüminyum oksit membranlar olan Anodisc filtrelerinin kullanımı ile daha da sınırlandırılmışlardır.

Ayrıca yazarlar, her bir kan örneğinin yalnızca dörtte birini inceleyebildikleri için analizlerinde bazı polimerleri gözden kaçırmış olabileceklerini ve yuvarlama hatası riski olabileceğini kabul etmektedirler. Ayrıca boş numunelerde polietilen bulunduğunu da kabul etmektedirler.

Kandaki mikroplastikler kardiyovasküler sağlığı nasıl etkiliyor?

Araştırmacılar, bu verilerin mikroplastiklerin kan dolaşımı yoluyla vücuda yayıldığına işaret ettiğini belirtiyor.

Bu mikroplastikler, kanın pıhtılaşması, damar iltihabı, bağışıklık sistemi değişiklikleri ve organlarda olası mikroplastik birikimi gibi sorunlar da dahil olmak üzere çeşitli sağlık riskleri oluşturabilir.

Çalışmanın yazarları “Mikroplastiklerin etkilerini anlamak için önemli miktarda daha çalışma yapılması gerekiyor. Örneğin, mikroplastiklerin kanda nereye hareket ettiklerini ve biriktikleri alanlar olup olmadığını anlamak çok önemlidir. Bu daha sonra daha fazla risk altında olabilecek potansiyel dokuları anlamamıza yardımcı olacaktır.” ifade etmektedirler.

Daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmakla birlikte, mevcut çalışma mikroplastiklerin potansiyel tehlikelerine işaret etmekte ve sorunu ele almak için ne tür müdahalelerin gerekli olabileceğine dair bir düşünce sunmaktadır.

Sonuç olarak, küçük bir çalışma olmasına rağmen mikroplastiklerin sağlık üzerindeki etkilerine dikkat çekmek için önemli ve büyük bir adımdır. Bu kadar yüksek hacimde üretilen plastiklerin her alanda insan yaşamına girmesi ile kanda tespiti hiç te şaşırtıcı olmasa gerek.

Hem sağlığımız hem de çevre için plastik materyal kullanımını azaltmalıyız.

Kaliteli uyku kalp hastalığı ve felç riskini nasıl azaltabilir?

Araştırmacılar, daha iyi uykunun daha düşük kardiyovasküler hastalık riski anlamına gelebileceğini bildiriyor.
Tutarlı ve sağlıklı uyku düzeninin kişinin genel sağlığını iyileştirebileceğini de ekliyorlar.
Uzmanlar, uyku sorunu yaşayan kişilerin uyku öncesi aktiviteleri yeniden düşünmeleri ve yatmadan önce uyarılmaktan (özellikle mavi ışık) kaçınmaları gerektiğini söylüyor.

JAMA Network Open dergisinde yayınlanan bir çalışma, sağlıklı uyku alışkanlıklarına sahip orta yaş ve üzeri yetişkinlerin kardiyovasküler hastalıklardan kaçınma şansının daha yüksek olduğunu bildiriyor.

Araştırmacılar, Çin’in Shiyan kentinde devam eden, ileriye dönük bir çalışma olan Dongfeng-Tongji kohortundan 2008 ve 2018 yılları arasında toplanan verileri kullandı.

Araştırma ekibi, yaş ortalaması 66 olan ve %58’i kadın, %42’si erkek olan 15.306 kişiyi incelemiştir. Araştırmacılar, 5.474 (%36) kişinin sürekli olumsuz uyku düzenine ve 3.946 (%26) kişinin sürekli olumlu uyku düzenine sahip olduğunu bildirmiştir.

Araştırmacılar, çalışma grubunun 3.669 üyesinin bu süre zarfında 2.986 koroner kalp hastalığı ve yaklaşık 5 yıllık ortalama takip süresi boyunca 683 inme vakası dahil olmak üzere belgelenmiş kardiyovasküler hastalık vakalarına sahip olduğunu tespit etmiştir.

Sürekli olumsuz uyku düzenine sahip kişilerle karşılaştırıldığında, sürekli olumlu uyku düzenine sahip kişilerde takip süresi boyunca yeni başlangıçlı kardiyovasküler hastalık, koroner kalp hastalığı ve inme riski önemli ölçüde daha düşüktü.

Çalışmanın yazarları, “Bununla birlikte, uyku düzeni değişiklikleri ve genetik risk, doza bağlı bir şekilde [koroner kalp hastalığı] ve inme riski ile birlikte ilişkili” olduğunu belirtmişlerdir.

Sağlıklı uyku ve kalp hastalığı riski

Çalışmadaki beş yıllık örüntüler yatma zamanı, uyku süresi, uyku kalitesi ve gün ortasında uyuklamanın yanı sıra koroner kalp hastalığı ve inme için poligenik risk skorları ile belirlenmiştir.

Katılımcılar, 2008-2010 yılları arasındaki başlangıç anketinde ve 2013 yılındaki ilk takip anketinde uyku bilgileri eksiksiz olan kişilerden oluşmuştur. Kardiyovasküler hastalık veya kanser öyküsü olmayan denekler 2013’ten 2018’e kadar prospektif olarak değerlendirildi.

Yazarlar, kardiyovasküler hastalıkların “dünya çapında önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olduğunu” belirtmiştir. 2019 yılında, kardiyovasküler ölümler, Çin’deki ölümlerin %40’ından fazlası da dahil olmak üzere, küresel olarak tüm ölümlerin yaklaşık üçte birini oluşturmuştur.

Araştırmacılar ayrıca, kardiyovasküler hastalık yükünün neredeyse her ülkede artmaya devam etmesi nedeniyle, ciddi kalp hastalıklarının önlenmesi için değiştirilebilir risk faktörlerini belirleyen araştırmaların acil olduğunu belirttiler.

Ekip, önceki çalışmaların uykunun kardiyovasküler sağlıkla ilişkisini gösterdiğini kabul etti.

Ancak araştırmacılar, bu çalışmaların çoğunda sadece tek bir ölçüm kullanıldığını ve uyku alışkanlıkları zaman içinde değişebileceğinden, genel uykunun kardiyovasküler hastalıkla ilişkisini yeterince yansıtmayabileceğini söyledi.

Araştırmacılar, Avrupa’da yaşayan 9.309 katılımcıyla yapılan ve 2 ila 5 yıllık bir süre boyunca sağlıklı uyku düzeninin sürdürülmesinin daha düşük kardiyovasküler hastalık ve koroner kalp hastalığı riskiyle ilişkili olduğunu ancak inme riskiyle ilişkili olmadığını gösteren bir çalışmaya atıfta bulunmuştur.

Bununla birlikte, araştırmanın uyku düzenlerini genellikle iş programlarına göre ayarlayan orta yaştaki insanları incelediğini belirtmişlerdir.

Yaşam tarzı ve genetik de kalp sağlığını etkileyen faktörler

Çalışmanın yazarları, daha doğal uyku düzenine sahip yaşlı ve emekli insanlar üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtmişlerdir.

Araştırmacılar, yaşam tarzı ve genetik faktörlerin de kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili olduğunu ve önceki araştırmaların, sağlıklı yaşam tarzına sahip kişilerin, yüksek genetik risk altında olanlar arasında bile daha düşük koroner kalp hastalığı ve inme riskine sahip olduğunu gösterdiğini ekledi.

Çalışmanın yazarları; Kanıt boşluğunu doldurmak için, yaklaşık beş yıl arayla iki zaman noktasında uyku bilgilerini toplayarak, orta yaşlı ve yaşlı Çinli emekliler arasında kardiyovasküler hastalık sonuçlarının sonraki insidansı üzerinde uyku düzenindeki değişikliklerin uzun vadeli sonuçlarını prospektif olarak araştırdıklarını belirtmişlerdir. Uyku düzenindeki beş yıllık değişikliklerin kardiyovasküler hastalık sonuç riski için kardiyovasküler hastalık ile ilişkili genetik varyantlarla nasıl etkileşime girdiğini ve birleştiğini ayrıca araştırmışlardır.

Yeterli uyku ile kalp sağlığı arasındaki bağlantı giderek daha fazla kabul görmektedir. Uyku, kalp için bir iyileşme ve onarım dönemi olarak hizmet eder, kalp hastalığı için önemli risk faktörleri olan stres ve iltihaplanmayı azaltır. Bu tamamen yeni bir fikir değil, ancak son yıllarda araştırmalar ilerledikçe anlayış derinliği önemli ölçüde artmıştır.

Araştırmaların gecede yedi saatten az uyuyan insanların hipertansiyon, koroner arter hastalığı ve miyokard enfarktüsü gibi kardiyovasküler sorunlar geliştirme riskinin daha yüksek olduğunu gösterdiğini ve bunun da “uykunun kan basıncını, kalp atış hızını ve kardiyovasküler dengeyi düzenlemedeki rolünün altını çizdiğini” göstermişlerdir.

Kalp sağlığı için uyku sağlığı gereklidir. Bunun içinde saat 23:00-06:00 arası uyku saatleri vucudun yeni bir güne başlaması için yeterli olacaktır.

Sağlıklı kalp, uzun ve konforlu yaşamın kapılarını aralayacaktır.

Sağlık ve uykuyla kalınız…

Dünya Uyku Günü

Dünya Uyku Günü bugün, 15 Mart 2024!

Dünya Uyku Günü delegeleri ve dünyanın dört bir yanındaki uyku sağlığı savunucuları, uyku sağlığı konusunda farkındalığı artırmak için yerel topluluklarında, kliniklerinde ve ülkelerinde harekete geçiyor. Siz de bize katılın!

2024 Teması: Küresel Sağlık için Uyku Eşitliği

Dünya Uyku Günü’nün teması Küresel Sağlık için Uyku Eşitliği’dir. Uyku sağlık için gereklidir, ancak uyku sağlığındaki ölçülebilir farklılıklar dünyanın dört bir yanındaki popülasyonlar arasında devam etmekte, ek yükler oluşturmakta ve sağlık eşitsizliklerini güçlendirmektedir.

Dünya Uyku Günü, binlerce diğer uyku sağlığı uzmanı ve savunucusuyla birlikte uyku sağlığını teşvik etmek için bir fırsattır. Hep birlikte uyku sağlığını ve #DünyaUykuGünü’nü desteklediğimizde, birleşik çabamız parçalarının toplamından daha büyük olacaktır. Dünya Uyku Günü’nde uyku sağlığını duyurun ve uykuyla ilgili farkındalığın yükselmesine yardımcı olun!

Dünyanın dört bir yanındaki Dünya Uyku Birliği Üyeleri, Dünya Uyku Günü 2024’ün sloganını “Küresel Sağlık için Uyku Eşitliği!” olarak belirledi.

Uyku sağlığı için tüm toplumların yaşamın temel ihtiyacı olan uykuya adil bir şekilde erişimi olmalıdır. Küresel göçler ve savaşlar nedeniyle artık uykuya erişim giderek zorlaşmaktadır. Bu da toplumsal sağlık eşitsizliğinin önünü açmaktadr.

Sağlıklı bir dünya için sağlıklı uyku gereklidir. Dünyanın farklı yerlerindeki bilim insanlarının uyku sağlığına ilişkin mesajlarını izleme için tıklayınız.

“Küresel Sağlık için Uyku Eşitliği!”

Bitter Çikolatanın Tansiyon Düşürücü Etkisi Olabilir mi?

Esansiyel hipertansiyon, bilinen bir nedeni olmayan yüksek kan basıncıdır.
Bitter çikolata, sağlık açısından değerli faydalar sunabilecek popüler bir gıda maddesidir.
Bir Mendel randomizasyon çalışması, bitter çikolata alımının esansiyel hipertansiyon riskinde azalma ve muhtemelen kan pıhtılaşması riskinde azalma ile ilişkili olduğunu bulmuştur.
Yüksek tansiyon kardiyovasküler sağlık için tehlikeli olabilir. Yüksek tansiyonun önlenmesi ve yönetimi birçok olumlu sağlık sonucunun elde edilmesine yardımcı olabilir, ancak araştırmacılar hala yüksek tansiyonu önlemek için en iyi yöntemleri anlamaya çalışmaktadır.

Nature Scientific Reports dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, bitter çikolata alımının esansiyel hipertansiyon (yüksek tansiyon) riskini azaltmaya nasıl yardımcı olabileceğini incelemiştir.

Sonuçlar ayrıca bitter çikolata tüketiminin kan pıhtılaşması riskini azaltabileceğini düşündürmektedir, ancak araştırmacılar nedensel bir ilişki kuramamıştır.

Sonuçlar, bu gıdanın potansiyel faydalarına ve potansiyel sağlık yararları konusunda gelecekte yapılacak araştırmalara duyulan ihtiyaca işaret etmektedir.

Hipertansiyonun tehlikeleri ve bitter çikolatanın faydaları

Yüksek tansiyon veya hipertansiyon, kanın vücuttaki atardamarlara uyguladığı kuvvetin çok yükselmesidir.

Esansiyel hipertansiyon veya yüksek tansiyon, bilinen bir nedeni olmayan yüksek kan basıncını içerir.

“Esansiyel hipertansiyon, altta yatan belirgin bir neden olmaksızın yüksek kan basıncı seviyeleri ile karakterize edilen oldukça yaygın bir tıbbi durumdur. Dünya genelinde hipertansiyonun açık ara en yaygın nedenidir. Esansiyel hipertansiyon, koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği ve inme dahil olmak üzere kardiyovasküler hastalıklara en fazla katkıda bulunan hastalık olarak öne çıkmaktadır.”

Yüksek tansiyon yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı ilaçlarla yönetilebilir. Bununla birlikte, insanlar genellikle yüksek tansiyonun ilk etapta ortaya çıkmasını önlemek için harekete geçebilirler. Genel olarak, sağlıklı beslenmek, sağlıklı kiloyu korumak ve egzersiz yapmak yardımcı olabilir.

Bununla birlikte, araştırmacılar belirli gıdaları tüketmenin yüksek tansiyonun önlenmesine nasıl yardımcı olabileceğini de araştırmaktadır. Bu gibi araştırmalar, insanların daha spesifik sağlıklı gıda seçimleri yapmasına yol açabilir.

Bitter çikolata, araştırmacıların üzerinde çalışmak istediği birçok potansiyel sağlık faydasına sahip bir gıdadır. Çikolatanın ‘bitter çikolata’ olarak kabul edilebilmesi için en az %50 kakao katı maddesi içermesi gerekir ve birçok bitter çikolata %70 hatta %90 kakaodan oluşur ki bu da şeker gibi diğer katkı maddelerine çok daha az yer bırakır. Bu yüzden bitter çikolata, sütlü çikolata çeşitlerine göre daha acı olma eğilimindedir. Kakao flavanoller açısından zengindir, bu nedenle çikolatanızdaki kakao yüzdesi ne kadar yüksekse, sağlık açısından o kadar fazla fayda mümkündür [Çikolata aynı zamanda iyi bir lif, demir, magnezyum, fosfor ve çinko kaynağıdır. Kakao oranı ne kadar yüksekse o kadar fazla kafein içereceğini de unutmamak gerekir].

Bitter çikolata esansiyel hipertansiyon riskini nasıl düşürür?

Araştırmacılar, bitter çikolatanın çeşitli kardiyovasküler hastalık riskini azaltmaya nasıl yardımcı olabileceği hakkında yaptıkları çalışmada; bitter çikolata alımını ve esansiyel hipertansiyon, koroner kalp hastalığı, kalp yetmezliği, felç, damarlarda başlayan kan pıhtıları ve kalp krizi gibi çeşitli kardiyovasküler hastalıklar için riski incelediler. Analiz sonuçları bitter çikolata alımının olumlu yönleri için umut vericiydi. Araştırmacılar, genetik olarak öngörülen bitter çikolata alımının esansiyel hipertansiyon riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini buldu. Veriler ayrıca bitter çikolata alımı ile esansiyel hipertansiyon riskinin azalması arasında olası bir nedensel ilişkiye işaret etmektedir. Araştırmacılar ayrıca bitter çikolata alımı ile venöz tromboembolizm (kan pıhtısı) riskinin azalması arasında da olası bir ilişki bulmuşlardır

Chocolate-derived treatments for hypertension?

Çalışmanın bulguları esansiyel hipertansiyonun önlenmesi için önemli bir umut vaat ediyor. Gelecekteki araştırmalar nedensel ilişkiyi doğrularsa, sadece diyet önerilerinin değil, aynı zamanda esansiyel hipertansiyonun önlenmesi veya yönetimi için yeni tedavilerin geliştirilmesinde bitter çikolatadan elde edilen biyoaktif bileşiklerin veya ekstraktların da önünü açabilir. Sonuç olarak, bu çalışma esansiyel hipertansiyonun önlenmesinin geleceği için heyecan verici olanaklar sunmaktadır.

Araştırmacılar bitter çikolata alımı ile diğer kardiyovasküler hastalıklar arasında herhangi bir ilişki bulamadı.

İncelenen hastalıklar arasında bitter çikolata alımı özellikle hipertansiyon riskinin azalmasıyla ilişkilendirilmiş, ancak başka herhangi bir durumla ilişkilendirilmemiştir. Bu kayda değer bir bulgu olmakla birlikte, klinik anlamı sınırlıdır. Hipertansiyon için klinik kardiyovasküler endişe, kalp krizi ve felç gibi sonuçta ortaya çıkan durumların oranları üzerindeki potansiyel etkisi olacaktır, ancak bitter çikolata alımı ile diğer kardiyovasküler durumlar arasında başka bir ilişki tespit edilmemiştir.

Daha fazla çikolata yemek kalp sağlığımı iyileştirir mi?

Genel olarak sonuçlar, esansiyel hipertansiyonun önlenmesinde bitter çikolatanın potansiyel faydalarına işaret etmektedir. Ayrıca bu alanda gelecekte yapılacak araştırmalara da kapı açmaktadır.

Bunun gibi çalışmaların ardından birçok heyecan verici araştırma yolu açık kalmaya devam ediyor. Sonraki adımlar arasında bitter çikolata tüketiminin kardiyovasküler sağlığı etkilediği kesin mekanizmaların ortaya çıkarılması yer alıyor. Bu, bitter çikolata alımının kardiyovasküler sağlıkla ilgili gen ifade kalıplarını nasıl etkileyebileceğini anlamak için gelişmiş genetik tekniklerin kullanılmasını gerektirebilir. Ayrıca, bitter çikolatanın aterosklerotik plak oluşumu ve ilerlemesi, kardiyak fonksiyon ve yeniden şekillenmenin yanı sıra kan pıhtılaşması ve fibrinoliz gibi diğer kardiyovasküler son noktalar üzerindeki potansiyel etkisi de daha fazla araştırılabilir. Özellikle kakao içerisinde bulunan flavonoidlerin (anitoksidan maddeler) organizma üzerindeki olumlu etkilerini düşünürsek günlük mutlaka yine flavonoidler içeren filtre kahve ya da türk kahvesinin yanında bitter çikolata tüketmenşn yararı ortadadır.

Sağlıklı bir yaşam dileklerimle.

Akıllı Telefon Kullanımı Düşük Sperm Sayısı ve Erkek Kısırlığıyla İlişkili midir?

Bazı araştırmacılar, düşük seviyeli radyofrekans elektromanyetik alanlar yayan cep telefonlarının erkek doğurganlığını etkileyebileceğine inanıyor.
İsviçre’de yapılan geniş bir nüfus araştırması, artan cep telefonu kullanımıyla birlikte sperm konsantrasyonunun ve toplam sperm sayısının azaldığını ortaya çıkardı.
Bulgular, gelişmiş telefon teknolojilerinin sperm kalitesi üzerinde daha az etkiye sahip olabileceğini gösteriyor.
Erkek doğurganlığının bozulmasının klinik kısırlık vakalarının yaklaşık yarısına katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Uzmanların onlarca yıldır erkek sperm sayılarında %50’lik bir düşüş gözlemlemesi nedeniyle, erkek kısırlığı giderek büyüyen bir halk sağlığı sorunudur.

Çeşitli çevresel faktörlerin sperm kalitesi üzerindeki potansiyel etkileri vardır.

Radyasyona maruz kalma
Endokrin bozucular
yaşam tarzı alışkanlıkları (ör. diyet, stres, alkol, uyuşturucu ve sigara, gece hayatı)

Yakın zamanda yapılan bir araştırmada, Cenevre Üniversitesi ve İsviçre Tropikal ve Halk Sağlığı Enstitüsü’nden bilim insanları, cep telefonu kullanımının ve yerleştirilmesinin erkek kısırlığı üzerindeki etkilerini incelemiştir.

13 yıllık çalışma, akıllı telefon kullanımının genç yetişkin erkeklerde düşük sperm konsantrasyonu ve toplam sperm sayısı ile ilişkili olabileceğini öne sürüyor.

Ancak 4G ve 5G’ye geçiş, belki de yeni telefonların iletim gücünün düşük olması nedeniyle sperm sayısı üzerindeki etkiyi hafifletmiş olabilir.

Cep telefonları erkek kısırlığını etkiler mi?

Araştırma için araştırmacılar, 2005 ile 2018 yılları arasında, yaşları 18 ila 22 arasında olan 2.886 erkeği çalışmaya dahil edildi. Çalışma dönemleri 2005–2007, 2008–2011 ve 2012–2018’i kapsıyordu.

Laboratuvar uzmanları meni örneklerini aldı ve sperm konsantrasyonunu, toplam sperm sayısını ve hareketliliğini kaydetti.

Katılımcılara üreme ve genel sağlık, eğitim ve yaşam tarzı alışkanlıklarına ilişkin sorular yanıtlandı ve cihazlarını ne sıklıkta kullandıkları soruldu. Kullanım sıklığına ilişkin yanıtlar haftada bir ile günde 20 kez arasında değişmektedir.

Toplam 2.764 kişi soruları yanıtladı. Araştırmacılar bu katılımcıları cep telefonu kullanım sıklığına göre beş gruba ayırdı.

Telefonlarını haftada bir kez kullandıklarını bildiren erkeklerde ortalama sperm konsantrasyonu, telefonlarını günde 20 defadan fazla kullananlara göre belirgin şekilde daha yüksekti.

Üstelik ilk çalışma dönemi, akıllı telefon kullanımı ile sperm konsantrasyonu arasında sonraki dönemlere göre “daha belirgin” bir bağlantı olduğunu gösterdi. Yeni teknolojilerin 2G’den 3G’ye, 4G’ye ve 5G’ye ilerlemesiyle uyumlu görünüyor; bu da cep telefonunun çıkış gücündeki azalmaya karşılık geliyor.

Telefonunuzu nerede taşıdığınızın önemi var mı?

Araştırmacılar ayrıca katılımcılara, kullanmadıkları zamanlarda telefonlarını nerede tuttuklarını da sordu. Kullanılmayan telefon konumuyla ilgili yanıtlar arasında pantolon, ceket, kemer taşıyıcı veya vücudun üzerinde olmayan başka yerler yer alıyor.

Çalışma grubunun yaklaşık %85,7’si (2.368 erkek) telefonlarını kullanmadıkları zamanlarda pantolon ceplerinde tuttuklarını bildirdi.

Geriye kalan erkekler ise telefonlarını ceketlerinin içinde (%4,6) ya da vücuttan uzakta (%9,7) saklıyor.

Çalışma modelleri, telefonları pantolonda taşımakla düşük meni kalitesi parametreleri arasında herhangi bir ilişki göstermedi.

Erkeklerin sperm sayısı neden düşüyor?

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, sperm konsantrasyonu mililitrede 15 milyonun altında olan bir erkeğin, partnerinden çocuk sahibi olması bir yıldan fazla sürebilir.

Üstelik sperm konsantrasyonu mililitrede 40 milyonun altına düşerse gebelik şansı azalır.

Araştırmalar sperm sayısının mililitrede 99 milyondan ortalama 47 milyon sperme düştüğünü gösteriyor. Bu özellikle Batılı ülkelerde böyledir.

Sperm sayısını etkileyen çok sayıda faktör vardır;

uyuşturucu kullanımı (reçeteli ve yasa dışı)
Alkol kullanımı
tTtün kullanımı
Stres
fiziksel hareketsizlik

Sağlıksız beslenme

Yaşam tarzı

Genel olarak konuşursak, dünya eskisinden çok daha fazla “ilaçlanıyor”. Bunların çoğu, sağlık endüstrisindeki teşhis ve tedavi alanındaki ilerlemelerin yanı sıra modern yaşam tarzlarının getirdiği artan stres ve baskıya da bağlanabilir. Bunların ikisini birleştirdiğinizde daha fazla hastaya stres tanısı konuluyor ve ilaçla tedavi ediliyor. Teorik olarak, tıbbi tedaviyi gerektirecek düzeyde stres yaşamak, etkilenen erkeklerin doğurganlık sorunları yaşama olasılığını iki katına çıkarır.

Cep telefonu radyasyonunun uzun vadeli etkileri var mı?

Sonuçlar tamamen kesin değil, ancak ilişkinin 2023’te 2005-2007’ye göre daha düşük olduğu göz önüne alındığında, cep telefonu kullanımının doğurganlık üzerindeki etkisi muhtemelen genç erkeklerde daha az, yaşlılarda ise daha belirgin olacağı görülmektedir.

Cep telefonu radyasyonuna daha uzun süre maruz kalmaları ve diğer çevresel ve yaşam tarzı faktörlerinin kümülatif etkisi nedeniyle yaşlı erkeklerin yüksek risk altında olabileceği belirtilmektedir.

Eski cep telefonları üreme sistemine zarar verebilir

Etkinin kesin mekanizması tartışma konusu olmayı sürdürürken, korelasyon özellikle daha yüksek emisyona sahip eski telefon modellerinde dikkatli kullanım ihtiyacı doğurmaktadır.

Sonuç olarak, teknolojinin hayatımıza getirdiği kolaylıkları kullanmamız gerekiyor. Ama burada önemli olan her zaman güvenli sınırlarda kullanım. Bu konuda tüm teknolojik aletlerin gücenli kullanımı için farkındalığımızın gelişmesi gerekmektedir. Daha da önemlisi yaşam tarzımızı gözden geçirip, sağlığımızı koruyacak davranışar geliştirmemiz kaçınılmaz görülmektedir.

Yeterince Derin Uyku Almamak Demans Gelişme Riskini Artırabilir

Araştırmacılar, dünyada her üç saniyede bir kişinin demans hastalığına yakalandığını tahmin ediyor.
Yetersiz uyku demans için değiştirilebilir bir risk faktörüdür.
Yeni bir araştırma, 60 yaş üstü kişilerde her yıl derin uykuda yüzde 1’lik bir azalmanın, demans gelişme riskinde yüzde 27’lik bir artışa eşit olduğunu söylüyor.
Şu anda dünya çapında demansla yaşayan 55 milyondan fazla insan var ve araştırmacılar, dünyada her üç saniyede bir kişinin demans geliştirdiğini tahmin ediyor.

Demans hastalarının sayısının 2050 yılına kadar yaklaşık 153 milyona ulaşması beklendiğinden araştırmacılar, kişinin bu nörolojik hastalığa yakalanma riskini azaltmanın çaresi araştırılıyor.

Pek çok araştırmacı yetersiz uykunun demans için değiştirilebilir bir risk faktörü olduğuna inanıyor.

Şimdi, yeni bir çalışma, 60 yaşın üzerindeki kişiler için her yıl derin uykuda (yavaş dalga uykusu da denir) %1 kadar az bir azalmanın, demans gelişme riskinin %27 arttığına eşit olduğunu bularak daha fazla kanıt sağlıyor.

Uyku, yaşlanma ve demans riski arasındaki bağlantı

Demansı kalıcı olarak durdurmak veya tersine çevirmek için elimizde hazır herhangi bir iyileştirici tedavi bulunmadığından, demansın ilk etapta nasıl önlenebileceğini anlamak gerekiyor. Uykunun yaşlanmayla nasıl değiştiğini ve yaşlanmayla birlikte uykudaki değişikliklerin demans riskiyle ilişkili olup olmadığını açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

Azalan derin uyku demans riskini artırıyor

Kaliteli uyku sağlığın birçok yönü için önemlidir, ancak yetersiz uyku aslında demans risk faktörü olarak düşünülmemektedir. Bu bulgular, yetişkinlerin sağlıklı bir yaşam tarzının parçası olarak iyi uykuya öncelik verme ihtiyacını daha da güçlendirmektedir. İnsanlar programlarına fiziksel aktiviteyi sığdırmak için zaman ayırdıkları gibi, yeterli kalite ve sürede uykuya da zaman ayırmalıdırlar.

Derin uyku nedir?

Çoğu yetişkinin her gece yedi ila dokuz saat arasında uyumaktadır. Vücudun uyku sırasında geçirdiği dört ana döngü vardır; üç REM olmayan (hızlı göz hareketi) uyku döngüsü ve bir REM uykusu döngüsü.

REM dışı ilk iki döngü, vücut uykuya dalmaya başladığında meydana gelir.

REM dışı üçüncü döngü derin uyku olarak bilinir. Bu, REM dışı üç döngüden en uzun olanıdır. Bu sırada vücudun kalp atış hızı ve nefes alması yavaşlar ve beyin dalgaları yavaşlayıp büyür.

Derin uyku döngüsü sırasında uyanmak normalde çok zordur.

Derin uyku sırasında vücut enerjisini yeniler, hücreleri yeniler, her türlü doku tamiri gerçekleşir

Geçmiş çalışmalar ayrıca derin uykunun vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olduğunu gösteriyor. Ayrıca anıların geliştirilmesine ve saklanmasına, bilişsel işlevlere ve verimli öğrenmeye yardımcı olarak beyni sağlıklı tutmada da önemli bir rol oynamaktadır.

Derin uyku neden demansı etkiler?

Derin uyku beyni sağlıklı tutmada önemli bir rol oynadığından, yeterince uyumamak kişinin Alzheimer hastalığı da dahil olmak üzere demans gibi beyinle ilgili hastalıklara yakalanma riskini artırabilir.

Nisan 2021’de yayınlanan bir araştırma, her gece altı saat veya daha az uyuyan 50’li ve 60’lı yaşlarındaki kişilerin, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde demans gelişme riskinin daha yüksek olduğunu buldu.

Haziran 2021’de yayınlanan araştırma, derin uykunun Alzheimer hastalığına bağlı beyindeki toksik proteinlerin temizlenmesine yardımcı olabileceğini gösterdi.

Mayıs 2023’te yayınlanan bir çalışma, beyinde yüksek miktarda beta-amiloid bulunan yaşlı kişilerde derin uykunun hafıza kaybına karşı korunmaya yardımcı olabileceğini gösteren kanıtlar sağladı. Bu protein Alzheimer hastalığının gelişmesinde ana itici faktör olarak kabul edilmektedir.

Daha iyi uyku için ipuçları

İnsanların demans riskini azaltmak için nasıl yeterince uyuyabileceklerine odaklanırsak, burada alışkanlıklara ve davranışsal stratejilere bakmak gerekmektedir.

Ayrıca uyku hapı kullanımında dikkatli olunması gerekmektedir.

“Maalesef iyi bir gece uykusu çekmenin kısabir yolu yoktur. Olması gerektiği şekiilde ve zaman diliminde olması gerekmektedir.

Geleneksel sakinleştiriciler uykunun kalitesini veya miktarını artırmaz, buna derin uyku miktarını da iyileştirmezler. Uyku hapları gibi ilaçlar beyin üzerinde bir miktar oyun oynayabilir, sedasyonun iyi uyuduğunuz anlamına geldiğini düşünürken aslında veriler toplam uykunun kalitesini veya süresini belirli bir sürenin ötesinde artırmadıklarını göstermektedir.

Bu nedenle uyku hijyeni en başta alışılması gereken bir davranıştır.

KAFEİN REM UYKUSUNU GECİKTİREBİLİR!!!

1 Ekim Dünya Kahve Günü

Daha çok kahvenin temel bileşeni kafein olarak bilinse de, kahvede yer alan antioksidan (flavonoidler) bileşikler de organizma sağlığı için çok önem taşımaktadır. Sadece kafeinin uyarıcı etkisi çin kahveyi tercih etsek te, antioksidan etkisini göz ardı etmemek gerekmekte. Bunun için günlük tüketmeliyiz. Dünyanın en iyi bağımlılığı kahve tüketimidir ve siz de kahve bağımlısı olabilirsiniz. Ama bu tür bağımlılığı destekliyoruz.

Küresel nüfusun yarısına yakını uyku sorunu yaşıyor; ancak, iyi bir genel sağlık için uygun uyku hayati önem taşır.
Gün içinde enerji için kafein kullanmak yardımcı olsa da, daha fazla uyku sorununa yol açabilir. Araştırmacılar artık bir fare modeli aracılığıyla kafeinin uyku düzenini ve hatta beyin kan akışını etkilediğine dair daha fazla kanıt buldular. Araştırmacılar, kafeinin REM uykusunun başlangıcını geciktirdiğini ancak farelerin daha sağlıklı uyumasını sağladığını gözlemledi.

Uyumakta zorluk çekiyorsanız yalnız değilsiniz. Dünya nüfusunun yarısından fazlasında uykusuzluk var. Ve her gün yeterince uyku almak sağlık açısından hayati önem taşıyor. Önceki araştırmalar, uyku eksikliğini ABD’de diyabet, kardiyovasküler hastalık, yüksek tansiyon ve kazalar dahil olmak üzere önde gelen 15 ölüm nedeninden yedisiyle ilişkilendirmiştir.

İnsanlar gün içinde yeterli uyku alamamaktan yorulduklarında, çoğu zaman onlara enerji verecek bir şeyler ararlar. Çoğu zaman bu, kahve, çay veya enerji içeceği gibi kafein içeren bir içecek tercih edilir. Ancak kafeinin uyarıcı etkileri kalıcı değildir. Önceki araştırmalar, kafein alımının daha fazla uyku sorununa yol açabileceğini gösteriyor.

Kafein uyku düzenini ve REM uykusunu nasıl etkiler?

Bilim insanları, doğal hallerinde farelerin uyanıklık evrelerinin son kısmında sürekli olarak “siesta” veya kısa bir şekerleme yaptığını gözlemledi. Kafein verildiğinde fareler artık kısa kestirmiyorlardı.

Araştırmacılar ayrıca günlük kafein uygulamasının farelerde uyku başlangıcını, özellikle de REM uykusunu, aydınlık-karanlık döngüsüne göre iki saate kadar değiştirdiği bulundu.

Kafeinle artan beyin kan akışı

Araştırma sırasında bilim insanları, farelerin beyin kan akışının uyanıkken daha yüksek, uyku sırasında ise daha düşük olduğunu da keşfetti. Ancak REM uykusu dönemlerinde beyin kan akışında büyük artışların olduğu bir istisna durum vardır. Çünkü REM uykusunda beyin uyanıklıktaki gibi bir beyin aktivitesine sahiptir.

Kafein tüketen farelerin aslında uyanıkken beyin kan akışında bir azalma ve uyku sırasında beyin kan akışında önemli bir artış olduğu görüldü.

Farelerde uyanık durumdayken tüketilen kafein, REM dışı uyku sırasında beyin kan akışında önemli bir artışa neden oldu ve REM uykusu sırasında kan akışındaki artışı artırdığı saptandı. Bu artan beyin kan akışının, uyku sırasında beyin atıklarının temizlenmesini artırarak kafeinin nöroprotektif etkilerinde rol oynayabileceği öngürülmektedir.

Kafeinin etkileri ne kadar sürer?

Kafein, beyninizin ve sinir sisteminizin aktivitesini geçici olarak uyarmaya yardımcı olan bir uyarıcıdır. Kahve çekirdekleri, kola fıstığı, kakao çekirdekleri ve çay yaprakları da dahil olmak üzere 60’tan fazla bitki türünde bulunan doğal bir kimyasaldır. Kafein tüketmek için çoğu insan kahve, çay, enerji içecekleri, sıcak çikolata ve alkolsüz içecekler dahil olmak üzere uyarıcı içeren içecekler içer. Ayrıca bazı protein barları ve hatta kafein içeren bazı ilaçlar da vardır.

ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), yetişkinlerin günde yalnızca 400 miligrama kadar kafein tükettiğini, bunun da yaklaşık dört ila beş fincan kahveye eşdeğer olduğunu öne sürüyor.

Kafein sisteminize girdiğinde oldukça hızlı bir şekilde etki göstermeye başlar ve 30 ila 60 dakika içinde kanda zirveye ulaşır. Kafeinin etkileri arasında kalp atış hızının artması, nefes alma, fiziksel enerji ve zihinsel uyanıklık sayılabilir. Bu etkilerin ne kadar süreceği kişiye ve ne kadar kafein alındığına bağlı olabilir. Kafeinin yarılanma ömrü tipik olarak beş saattir, yani vücudun yarısını ortadan kaldırması bu kadar zaman alır.

Kafeinin sağlık üzerindeki etkileri

Bir kişi çok fazla kafein tüketirse aşağıdakiler de dahil olmak üzere bazı olumsuz etkilerle karşılaşabilir:

baş ağrısı
sinirlilik
endişe
hızlı nabız
baş dönmesi
mide rahatsızlığı
Geçmiş araştırmalar, orta düzeyde kafein tüketiminin kilo kaybı ve spor performansı üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabileceğini ve vücudun Alzheimer hastalığı, karaciğer hastalığı, katarakt, böbrek taşları ve hatta belirli türdeki hastalıklara karşı korunmasına yardımcı olabileceğini gösteriyor.

Diğer araştırmalar, kafeinin depresyon ve anksiyete, artan kan şekeri seviyeleri, migren baş ağrıları ve hamilelik üzerinde olumsuz etki gibi bazı potansiyel zararlı etkilere neden olabileceğini göstermiştir.

Önceki çalışmalar kafeinin kişinin uykusu üzerinde de olumsuz etkisi olabileceğini gösteriyor. Haziran 2023’te yayınlanan bir araştırma, kafein tüketiminin kişinin toplam uyku süresini 45 dakika ve uyku verimliliğini %7 oranında azalttığını buldu.

Mayıs 2021’de yayınlanan araştırma, düzenli gündüz kafein alımının erkeklerde REM uykusu düzenlemesini etkilediğini, sirkadiyen REM uykusunun başlangıcını geciktirdiğini ve ayrıca uyanma kalitesini kötüleştirdiğini bildirmektedir.

Kafein tüketimini ne zaman bırakmalıyım?

Farelerin uyku-uyanıklık döngüleri farklı olduğundan ve çoğumuz hafta içi “uyuyamadığımızdan” bu bulgular insanlara nasıl aktarılabilir? Öğleden sonra 2’den sonra kafein tüketmeyi bırakmalı mıyız?

Birçok kişi, kafeinin, özellikle de günün ilerleyen saatlerinde tüketilmesi halinde, uyku kalitesini bozduğunu düşünüyor. Çalışmalar kafeinin uykunun, özellikle de REM uykusunun başlangıcını geciktirdiğini gösteriyor; ancak fareler uykuya daldıklarında aslında daha rahat uyudular ve uyku başlangıcının gecikmesini ‘sabah’ geç saatlerde uyuyarak telafi ettiler.

Çoğu gün geç saatlerde uyuyamayan çoğunluğumuz için, bu gecikmiş uyku başlangıcı (kafein tüketimi nedeniyle) rahatsız edici olabilir, bu da bazı kişiler için kafeini sabah saatleriyle sınırlamanın neden kaçınmanın önemli olduğunu açıklayabilir.

Genel olarak öneri, yatmadan dört ila altı saat önce kafeini kesmenizdir. Ancak yaş, kişinin metabolizması, altta yatan tıbbi durumlar, ne kadar kafein içtiği ve sigara içip içmediği gibi faktörlere bağlı olarak bu zamanlamanın değitirlmesi gerekebilir.
Kafeinin etkileri birkaç saat sürebileceğinden, kafeini yalnızca sabahları ve yatmadan en az 12 saat önce tüketilmesi önerilmektedir. Bu da kahve tüketiminin kişüye özel olarak ayarlanmasını gerekli kılmaktadır.

Yatmadan önceki 12 saat içinde kahve içerseniz veya kafeinli herhangi bir şey tüketirseniz, kafeinin uykuya başlamanızı geciktirmesi ve uyku mimarinizi bozması mümkündür. Kafein, adenozin adı verilen bir nörotransmiterin etkilerini rekabetçi bir şekilde engeller; yani kafein, adenozin reseptörlerine bağlanarak adenozinin bu reseptörlere etki etmesini engelleyerek uyanıklık sağlar. Adenozin bizi uykulu hissettiren molekül, dolayısıyla bu molekül reseptörlerine bağlanarak işlevini yerine getiremezse, o zaman uykulu hissetmeyiz, dolayısıyla kafeinin amacı da budur. Bu nedenle, yatmadan önce kafein hala kan dolaşımınızdaysa, büyük olasılıkla sağlam ve derin bir uykuya ulaşamazsınız ve uykuya başlamanızı geciktirebilirsiniz.

Sağlıklı yaşam için sağlıklı uyku. Bu nedenle kafeininde kişiye özel mutlaka gün içerisinde belirli miktarda kahve aracılığı ile tüketilmesi iyi olacaktır.

Öksürüğümün geçmesi için ne yapabilirim?

Yaz aylarında havanın çok ısınması ve bilinçsiz klima kullanımı vb nedenlerle yaz gribi artmaya başladı. Haliyle kuru öksürükte bunun en rahatsız eden semptomu olarak karşımıza çıkıyor. Öksürüğün en iyi tedavisi altta yatan nedene bağlı olacaktır. Bal ve tuzlu su gargarası gibi bir dizi ev ilaçları yardımcı olabilir. Ev ilaçları yardımcı olmazsa, reçetesiz ve reçeteli ilaçlar mevcuttur.

Bazı doğal ilaçlar öksürüğü hafifletmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte, Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) Güvenilir Kaynak’ın bitkileri ve takviyeleri izlemediğini unutmamak önemlidir, bu nedenle bunları kullanan kişiler düşük kaliteli ürünler ve safsızlıklar kullanma riski altında olabilir. Öksürüklerini tedavi etmek için doğal ilaçlar kullanmak isteyen kişiler, kaynakları ve markaları araştırmalıdır. Ayrıca bazı bitkilerin ve takviyelerin ilaçlarla etkileşerek istenmeyen yan etkilere yol açabileceğinin farkında olmalıdırlar.

Bir kişi aşağıdaki durumlarda da bir doktora görünmelidir:

öksürük uzun sürer veya tekrarlarsa
Nefes darlığı yaşarsa
Kan veya sarımsı-yeşil mukus mevcutsa
Ateş veya baş ağrısı yaşarsa
Öksürük hırıltı veya boğmaca sesi çıkarır şeklinde olursa

Doğal Öksürük İlaçları

Bal

Araştırmalara göre bal öksürüğü hafifletebilir. 2021 tarihli bir çalışma incelemesinde araştırmacılar, üst solunum yolu enfeksiyonlarında öksürüğü tedavi etmek için bal kullanmanın etkisine baktılar. Araştırmacılar balın hem öksürüğü bastırmada hem de antibiyotik ihtiyacını önlemede normal bakıma göre daha üstün olduğunu buldular. 2021’de yapılan bir çalışmada araştırmacılar, balı yaygın bir öksürük önleyici olan dekstrometorfan ile karşılaştırdı. Araştırmacılar hem balın hem de dekstrometorfanın öksürüğü bastırmak için çalıştığını bulmuşlardır. Balın bir denemede biraz daha yüksek puan aldığını ve başka bir denemede dekstrometorfan ile eşit olduğunu belirttiler. Bir kişi bu ilacı bir kaşık bal yutarak veya bitki çayı gibi sıcak bir içeceğe ekleyerek kullanabilir.

Zencefil
Zencefil, iltihap önleyici özelliklere sahip olduğu için kuru veya astımlı öksürüğü hafifletebilir. Ayrıca bulantı ve ağrıyı hafifletebilir.

Sıcak sıvılar
Soğuk algınlığı veya grip semptomları olan kişiler içeceklerini ısıtmaktan fayda görebilir. Aynı çalışma, sıcak içeceklerin boğaz ağrısı, titreme ve yorgunluk gibi daha fazla semptomu hafiflettiğini bildiriyor.

Buhar
Mukus veya balgam üreten ıslak öksürük buharla düzelebilir. Bu yöntemi denemek için kişi sıcak bir duş veya banyo yapmalı ve banyonun buharla dolmasına izin vermelidir. Semptomlar azalana kadar birkaç dakika bu buharda kalmalıdırlar. Daha sonra serinlemek ve su kaybını önlemek için bir bardak su içebilirler.

Alternatif olarak, insanlar bir buhar kasesi yapabilir. Bunu yapmak için bir kişi şunları yapmalıdır:

Büyük bir kaseyi sıcak suyla doldurun.
Okaliptüs, kekik, nane veya biberiye gibi uçucu yağlar ekleyin. Bunlar tıkanıklığı gidermeye yardımcı olabilir.
Kasenin üzerine eğilin ve başınıza bir havlu yerleştirin. Yaklaşık 10-15 dakika boyunca buharı solumaya devam edin.
Bir kişi günde bir ila iki kez yapıldığında buharlamayı faydalı bulabilir.

Hatmi kökü
Hatmi kökü, öksürük ve boğaz ağrısı tedavisi için uzun bir kullanım geçmişine sahip bir bitkidir. Bitki, yüksek müsilaj içeriği nedeniyle öksürükten kaynaklanan tahrişi hafifletebilir. Müsilaj, boğazı kaplayan kalın, yapışkan bir maddedir. Hatmi kökü ayrıca kurutulmuş bir bitki veya poşet çay olarak da mevcuttur. Bir kişi ikisine de sıcak su eklemeli ve ardından hemen içmeli veya önce soğumaya bırakmalıdır. Hatmi kökü suda ne kadar uzun süre demlenirse, içecekte o kadar fazla müsilaj olacaktır.

Tuzlu su gargarası
İnsanlar, boğaz ağrısını ve soğuk algınlığı ile ilişkili semptomları hafifletmeye yardımcı olmak için uzun süredir tuzlu su gargaraları kullanıyorlar. Mukusun gevşemesine ve bazı ağrıların hafiflemesine yardımcı olabilir. Bununla birlikte, muhtemelen viral yükün azaltılmasına yardımcı olmayacaktır.

2021 tarihli bir çalışmada, araştırmacılar COVID-19’un yayılmasını önlemeye yardımcı olmak için farklı antiseptik gargaraları karşılaştırdılar. Birkaç ticari markanın viral yükü azaltmaya yardımcı olduğunu, ancak laboratuvar yapımı bir tuzlu su solüsyonunun virüsü etkili bir şekilde öldürmediğini buldular.

Tuzlu su gargarası yapmak için kişi şunları yapabilir:

1/2 çay kaşığı tuzu bir bardak ılık suda eriyene kadar karıştırın.
Gargara yapmak için kullanmadan önce solüsyonun biraz soğumasını bekleyin.
Karışımı tükürmeden önce birkaç dakika boğazınızın arkasında bekletin.
Öksürük düzelene kadar bunu her gün birkaç kez yapın.
Küçük çocuklar ve yüksek tansiyonu olan kişiler tuzlu su gargarası kullanmaktan kaçınmalıdır.

Bromelain
Bromelain, ananastan elde edilen bir enzimdir. En çok meyvenin çekirdeğinde bulunur. İltihap önleyici özelliklere sahiptir ve ayrıca mukusu parçalayıp vücuttan atabileceği anlamına gelen mukolitik özelliklere de sahip olabilir. Bazı insanlar boğazdaki mukusu azaltmak ve öksürüğü bastırmak için her gün ananas suyu içer. Bununla birlikte, meyve suyunda semptomları hafifletecek kadar bromelain olmayabilir. Bromelain takviyeleri mevcuttur ve öksürüğü gidermede daha etkili olabilir. Bromelain potansiyel bir alerjendir ve madde ayrıca yan etkilere neden olabilir ve ilaçlarla etkileşime girebilir. Kan sulandırıcı veya spesifik antibiyotik alan kişiler bromelain almamalıdır.

Kekik
Kekiğin hem mutfakta hem de tıbbi kullanımları vardır ve öksürük, boğaz ağrısı, bronşit ve sindirim sorunları için yaygın olarak kullanılan bir çaredir.

Asit reflü için diyet değişiklikleri
Asit reflü, öksürüğün yaygın bir nedenidir. Asit reflüyü tetikleyebilecek yiyeceklerden kaçınmak, bu durumu yönetmenin ve buna eşlik eden öksürüğü azaltmanın en iyi yollarından biridir. Her bireyin kaçınması gereken farklı reflü tetikleyicileri olabilir. Reflüye neyin sebep olduğundan emin olmayan kişiler, diyetlerinden en yaygın tetikleyicileri ortadan kaldırarak ve semptomlarını izleyerek başlayabilirler.

Asit reflüsünü en çok tetikleyen yiyecek ve içecekler şunları içerir:

alkol
kafein
çikolata
narenciye gıdalar
kızarmış ve yağlı yiyecekler
sarımsak ve soğan
nane
baharatlar ve baharatlı yiyecekler
domates ve domates bazlı ürünler

Propolis
Geleneksel olarak öksürük ve gribal enfeksiyonlarda bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılır. Su, alkol ve zeytinyağı bazlı formları mevcut. En etkili formu alkol bazlı olanıdır.

N-asetilsistein (NAC)
NAC, amino asit L-sisteinden gelen bir takviyedir. Günlük bir doz almak, hava yollarındaki mukusu azaltarak ıslak öksürüğün sıklığını ve şiddetini azaltabilir. Kronik bronşit, mukus birikmesine, öksürüğe ve diğer semptomlara neden olan solunum yollarının uzun süreli bir iltihabıdır. Araştırmacılar, hava yolu tıkanıklığı olmayan kişiler için günlük 600 miligram (mg) NAC dozu ve tıkanıklık olan yerlerde 1.200 mg’a kadar önermektedir.

Probiyotikler
Probiyotikler doğrudan öksürüğü gidermezler ancak bağırsaktaki bakterileri dengeleyerek bağışıklık sistemini güçlendirebilirler. Sağlıklı bir bağışıklık sistemi, öksürüğe neden olabilecek enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olabilir. 2013’te yayınlanan daha eski bir araştırmaya göre, Lactobacillus adlı bir bakteri türü olan bir probiyotik türü, soğuk algınlığını önlemede mütevazı bir fayda sağlıyor. 2016’da yayınlanan bir başka meta-analiz, probiyotik almanın, çocukların dolaylı olarak öksürüğü azaltabilecek solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma sayısını azaltmaya yardımcı olduğunu buldu.

Bazı yiyecekler de doğal olarak probiyotik açısından zengindir, örneğin:

Doğal yoğurt
Lâhana turşusu
Ancak gıdalardaki probiyotik birimlerin sayısı ve çeşitliliği büyük farklılıklar gösterebilmektedir. Probiyotik açısından zengin yiyecekler yemenin yanı sıra probiyotik takviyeleri almak en iyisi olabilir.

Soğuk algınlığını önlemeye yardımcı olacak ipuçları
Soğuk algınlığı veya öksürüğe yol açabilecek diğer solunum yolu enfeksiyonlarından kaçınmak her zaman mümkün değildir, ancak aşağıdaki ipuçları riski azaltabilir:

Hasta insanlarla temastan kaçınmak: Kişi, nezle, grip veya öksürüğü olan kişilerle güvenli bir mesafede durmalıdır.
Elleri düzenli olarak yıkamak: Kişi ciltten bakteri ve virüsleri uzaklaştırmak için sabun ve ılık su kullanmalıdır. Ebeveynler ve bakıcılar çocuklara ellerini düzgün bir şekilde nasıl yıkayacaklarını öğretebilir. Kişi, gerektiğinde ev dışında alkol bazlı el dezenfektanı kullanabilir.
Dezenfektan kullanmak: Bir aile üyesi hasta olduğunda, kişi mutfağı ve banyoyu düzenli olarak dezenfektanla temizlemeli ve yatak takımlarını, havluları ve yumuşak oyuncakları sıcak suyla yıkamalıdır.
Hidratlı kalmak: Bir kişi, dehidrasyonu önlemeye yardımcı olmak için yeterince su, bitki çayları ve diğer içecekleri içtiğinden emin olmalıdır. Özellikle sıcak yaz aylarında daha da önemli hale gelmektedir.
Stresi azaltmak: Stres bağışıklık sistemini etkiler ve hastalanma riskini artırır. Stresi azaltmak için kişi düzenli olarak egzersiz yapabilir, meditasyon yapabilir, derin nefes alabilir ve ilerleyici kas gevşetme tekniklerini deneyebilir.
Yeterince uyumak: Bir kişi, düzenli kişisel bakım rutininin bir parçası olarak her gece 7-8 saat uyumayı hedeflemelidir.
Bağışıklığı güçlendirici takviyeler almak: Bir kişi, bağışıklık sistemini güçlendirmek için soğuk algınlığı ve grip mevsiminde çinko, C vitamini ve probiyotik almayı düşünebilir. Yeni takviyelere başlamadan önce, kişi bir doktorla konuşmalıdır. Alerji belirtileri bazen soğuk algınlığını taklit edebilir. Bir kişi polen, toz akarları, hayvan kepeği ve küf gibi tetikleyicilerden kaçınarak alerji alevlenmelerini azaltabilir.

Öksürük nasıl önlenir
Soğuk algınlığı veya başka bir solunum yolu enfeksiyonu ile uğraşırken, kişi daha hızlı bir rahatlama isteyebilir. Bal veya buhar gibi yukarıdaki çözümlerin bazıları daha çabuk yardımcı olabilirken, diğerleri o kadar çabuk etki göstermez. Bir kişinin öksürüğünü azaltmak için yararlı bulabileceği bazı ek adımlar şunları içerir:

Bitki çayı gibi ılık sıvılar içmek
Süt ürünlerinden kaçınmak
Alkolden kaçınmak
Duş buharından veya nemlendiriciden gelen nemli havayı solumak. özellikel burda soğuk buharın yanında aromaterapi desteği çok önemlidir.
Bir kişi, dekstrometorfan veya öksürük pastili içerenler gibi reçetesiz satılan ilaçlarla da biraz rahatlama bulabilir. Bunlar öksürüğü bastırmaya yardımcı olabilir.

Sabah kahveniz gerçekten bir enerji artışı mı yoksa sadece bir plasebo mu?

Araştırmacılar kahve ve kafein tüketiminin nörolojik etkilerini karşılaştırdı.
Kafein değil kahve tüketiminin görsel işleme ve üst düzey bilişsel işlevle bağlantılı beyin aktivitesini artırdığını buldular. Bulgular, kahve içmenin bazı önemli faydalarının kafeinle ilgili olmayabileceği anlamına geliyor.

Konu uyanıklığı ve performansı artırmak olduğunda sabah kahveniz bir plasebo olabilir mi?

Kahve içmenin ve sadece kafein tüketmenin etkilerini karşılaştıran yeni bir araştırmaya göre durum bu olabilir.

Birçok insan sabahları yorgunluğun üstesinden gelmek, uyanık kalmak ve verimli çalışmak için ilk iş olarak kahve içer. 20 yaş ve üzeri Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun yaklaşık %75’i kahve içiyor ve yaklaşık %49’u her gün kahve içiyor.

Kahve, beyni farklı şekillerde etkileyen çeşitli bileşikler içerir. Kafein, bu bileşiklerin en bilinenidir ve hafızayı güçlendiren dopamin yollarını aktive ettiği bilinmektedir.

Alışılmış kahve içenlere karşı alışkın olmayan kahve içenlere karşı kahvenin beyin üzerindeki nörokimyasal etkileri hakkında çok şey bilinirken, psikolojik etkileri hakkında daha az şey anlaşılmaktadır.

Örneğin, bazı araştırmalar, kahvenin, içme alışkanlığı olmayan kişilerde bilişsel performansı etkileyebileceğini gösterirken, içme alışkanlığı geliştiren kişiler üzerinde tolerans geliştirdikçe daha az etkiye sahip olduğunu göstermektedir.

Aynı araştırma, kahvenin ve kafeinin canlandırıcı etkilerinin büyük bir kısmının, yoksunluk belirtilerinin kısa süreli yoksunluktan tersine çevrilmesiyle açıklanabileceğini öne sürüyor.

Kahvenin beyni nasıl etkilediğine dair daha fazla araştırma, insanları kahve içmeye neyin motive ettiğini daha iyi anlayabilir.

Son zamanlarda araştırmacılar, kahve veya kafein tüketmeden önce ve sonra kahve içme alışkanlığı olan kişilerin fMRI verilerini karşılaştırdılar.

Hem kahvenin hem de kafeinin beyin aktivitesinde değişikliklere neden olduğunu ve “varsayılan mod ağının bağlantısını” azalttığını buldular.

Bir basın açıklamasına göre, bu, kafein veya kahve tüketmenin insanların dinlenmekten görevler üzerinde çalışmaya geçişine yardımcı olduğunu gösteriyor.

Bununla birlikte, araştırmacılar, diğer aktivite türlerinin özellikle kahve içenler arasında arttığını da bulmuşlardır.

Bu, kahvede bulunan diğer bileşiklerin kahve içme duyusal deneyiminden kaynaklanıyor olabilir (Aroma, koku vb etkiler).

Kahve ve sadece kafein tüketmenin etkileri nelerdir?
Araştırma için, araştırmacılar günde en az bir fincan kahve içen 47 kişiyi işe aldı. Ortalama 30 yaşındaydılar ve 31’i kadındı.

Tüm katılımcılardan, çalışmaya katılmadan önce en az üç saat boyunca kafeinli içecek veya yiyecek tüketmekten kaçınmaları istendi.

Laboratuarda katılımcılara iki fMRI taraması yapıldı: biri kafein aldıktan veya bir fincan kahve içtikten 30 dakika sonra. fMRI taramaları sırasında katılımcılardan rahatlamaları ve zihinlerini başka yöne çevirmeleri istendi.

Nihayetinde araştırmacılar, varsayılan mod ağında (DMN) hem kahvenin hem de kafeinin işlevsel bağlantıyı azalttığını buldular.

Araştırmacılar, azalan modun dinlenmeden görev bağlamı işlemeye geçiş için daha yüksek hazırlığı gösterdiğini belirtti.

Ayrıca kahve tüketiminin, kafein tüketiminin değil, beynin somatosensoriyel ve motor ağları arasındaki bağlantıyı önemli ölçüde azalttığını belirtmişlerdir. Araştırmacılar, bunun, insanların kafeinli kahve içtikten sonra neden psikomotor etkinliğinin arttmasını açıklayabileceğini önermektedirler.

Kahve tüketimi, ancak kafein tüketimi, yürütme kontrolünde ve görsel işlemede yer alan görsel ağlarda artan aktiviteye yol açtı.

Kahve tüketimi ayrıca aşağıdaki alanlarda iyileştirmeler dahil olmak üzere daha iyi bilişsel işleve yol açtı:

çalışan bellek
bilişsel kontrol
amaca yönelik davranış

Kahve içmek duyusal bir deneyimdir
Araştırmacılar, kafein almanın ve kahve içmenin farklı etkilerinin, kahve içmenin duyusal deneyiminden kaynaklanabileceğini yazdı.

Kültürel olarak güne başlamadan önce bir fincan kahve içmenin sosyal norm olması nedeniyle plasebo etkisi bu durumda işe yarayabilir. Esasen, çoğu kişi “sabah kahvesini” “uyanmak” ve önümüzdeki güne hazırlanmak ile ilişkilendirir. Uyandıktan sonra, birçok insan rutin olarak güne başlamadan önce sabah kahvesini içer ve bu doğal olarak üretken olmakla ilişkilendirilir. Güne sabah kahvesi ile hazırlanmak kolektif bir deneyimdir ve “sabah kahvemi içene kadar benimle konuşma” sözünün geldiği sosyal norm yaşantımıza yerleşmiştir.

Ancak kahvenin ekstra etkilerinin içindeki diğer bileşiklerden de kaynaklanabileceğini kaydetti.

“Kahvenin terpenler – kafestol ve kahweol gibi bileşenleri ve klorojenik asitler gibi polifenoller, enerjiyi artırmak, ruh halini yükseltmek ve bize bu motive edici zihniyeti vermek için çeşitli beyin alıcılarıyla etkileşime girer. Kahvedeki terpenler ve polifenoller araştırılmıştır. Anti-enflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip olduğu ve bunun da daha düşük bir depresyon riski ile ilişkisi olduğu gösterildi.

Çözünmüş kafein [kanda maksimum konsantrasyona ulaşması 50-60 dakika sürer] etkisini 1 saatten önce göremeyiz.

Araştırma kahve içmenin faydaları hakkında ne söylüyor?
Kahve içmek, deneklerin yürütme kontrolünü artırdı; bu, kahvenin, çalışma belleğinizi ve bilişinizi geliştirirken hedeflere yönelik zihninize fayda sağlayabileceği anlamına gelmektedir.

Yürütücü işlev bozukluğu yaşayanlar için kahve içmek motivasyonunuzu ve çalışma belleğinizi artırarak size fayda sağlayabilir.

Sonuçların kahve içmenin bazı faydalarının kafeinden bağımsız olarak geldiğini gösterdiğini de belirtti. Bunun, sabahları kafeinsiz kahve içmenin insanları daha uyanık ve odaklanmış hissettirebileceği anlamına gelebileceğini unutmamak gerekir.

Saç dökülmesi: Nedenleri, Tedavisi ve Önlenmesi Konusunda En Son Gelişmeler

American Academy of Dermatology Association’a göre, insanların kafalarından her gün 50 ila 100 saç teli dökmesi tamamen normaldir.

Bununla birlikte, saçın ilerleyici olarak incelmesine, kel alanlara ve hatta tamamen saç kaybına neden olan aşırı saç dökülmesi çok rahatsız edici olabilir. Saç dökülmesinin birkaç olası nedeni vardır.

Bunlar şunları içerir:

Uzun süreli hastalık, iş kaybı veya yas gibi büyük stres faktörleri
Bu tür saç dökülmesi telogen effluvium olarak bilinir antidepresanlar, beta blokerler, levodopa dahil bazı ilaçlar ve tiroid bozuklukları gibi kemoterapi ilaçları hastalıkları, seks hormonu dengesizliği veya protein, demir, çinko veya biyotin diyet eksikliği, örneğin otoimmünite, saçın kafa derisi, kaşlar veya kirpikler üzerinde bir veya daha fazla küçük yama halinde dökülmesine neden olabilir.Bu alopesi olarak bilinir
Travmatik veya traksiyon alopesi olarak bilinen saç foliküllerini zorlayan sıkı saç stilleri, genetik, erkeklik hormonları ve artan yaşın bir kombinasyonu, model saç dökülmesi veya androgenetik alopesi olarak bilinir; bu hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilir.
Saç büyümesinin biyolojisi karmaşıktır, ancak son yıllarda bilim adamları, yukarıda sıralanan çeşitli faktörlerin saç dökülmesine nasıl neden olduğunu anlamaya yönelik ilerlemeler kaydetmiştir. Zamanla bunun yeni, daha etkili tedavilere yol açacağı beklenmektedir.

Saç köklerinde büyüme döngüleri

Bir saç folikülü, kıl gövdesini ve kökünü çevreleyen tüp benzeri bir deri gözenektir. Çoğu sağlıklı yetişkinin kafa derisinde yaklaşık 80.000–120.000 saç bulunur.

Her kıl folikülü art arda üç farklı fazdan oluşan bir büyüme döngüsüne girer: anajen, katajen ve telojen.

2 ila 7 yıl süren anajen döneminde, folikül içindeki saçlar ayda yaklaşık 1 santimetre uzar.

Folikül daha sonra saçın kan kaynağından ayrıldığı 2 haftalık bir geçiş aşaması olan katajene girer.

Son, aktif olmayan aşama veya telojen sırasında, folikül saçı döker. Folikülün yeni bir tane oluşturmaya başlaması 4 aya kadar sürebilir.

Bir kişi travmatik veya stresli bir olay yaşadıktan 2 ila 3 ay sonra, foliküllerin aktif olmayan, saç dökülme aşamasında sıkışıp kaldığı bir tür saç dökülmesi olan telogen effluvium geliştirebilir.

Kronik stres saç dökülmesini nasıl tetikler?

Mart 2021’de bilim adamları, kronik stresin saç köklerini nasıl daha uzun süre bu hareketsiz durumda tutabildiğini ortaya çıkardı.

Kıl kökü, yetişkin kök hücreleri olarak bilinen özel hücreler sayesinde vücutta kendini yenileyebilen birkaç dokudan biridir. Cambridge, MA’daki Harvard Kök Hücre ve Rejeneratif Biyoloji Departmanındaki araştırmacılar, farelerde kronik stresin bu hücrelerin aktivitesini nasıl bastırdığını keşfettiler.

İnsanlarda kortizolün fare eşdeğeri olan kortikosteron adı verilen bir stres hormonunun folikül kök hücrelerini etkisiz tuttuğunu gösterdiler.

Dolaşımdaki kortikosteronun yokluğunda, kök hücrelerin, hayvanların yaşamı boyunca çok daha fazla yenilenme turu geçirdiğini bulmuşlardır. Buna karşılık, kronik stresin bir sonucu olarak yüksek hormon seviyeleri, onları daha uzun süre hareketsiz tuttu ve daha az yenilenme turuna yol açtı.

Bununla birlikte, kök hücreleri doğrudan etkilemek yerine, kortikosteron folikül altındaki dermal papilla olarak bilinen bir hücre kümesi üzerinde hareket etti.

Araştırmacılar, farelerde stres hormonunun dermal papillanın normalde folikül kök hücrelerini aktive eden Gas6 adlı moleküler bir sinyal üretmesini engellediğini gösterdi.

Çalışmada hem normal hem de stres koşullarında, Gas6’nın eklenmesi, dinlenme aşamasındaki saç folikülü kök hücrelerini aktive etmek ve saç büyümesini desteklemek için yeterliy olduğu saptanıyor.

Gelecekte, Gas6 yolu, saç büyümesini teşvik etmek için kök hücreleri aktive etme potansiyeli nedeniyle kullanılabilir olarak gözükmektedir.

Araştırmacılar, insanlarda potansiyel tedavileri keşfetmeden önce farelerde daha fazla araştırma yapmaları gerekeceğini söylüyor.

Bir kas saç dökülmesine neden olur mu?

Bilim adamları ayrıca her saç kökünü çevreleyen bir kasın saç dökülmesinde ve yenilenmesinde nasıl rol oynayabileceğini de keşfettiler.

Dermal kılıf adı verilen kas, bir “düz kas” türüdür. Bu, – iskelet kasının aksine – istemli kontrol altında olmadığı anlamına gelir.

New York’taki Mount Sinai’deki Icahn Tıp Okulu’ndaki araştırmacıların liderliğindeki ekip, farelerde dermal kılıfın rolünü araştırdı.

Kasın, saç büyüme döngüsünün orta kısmı veya “katagen” olan saç folikülü gerilemesini fiziksel olarak yönlendirdiğini gösterdiler. Bilim adamları, dermal kılıfın kasıldığında, gerileme sürecini başlatmak için saç folikülünü sıkıştırdığını bulmuşlardır.

Aynı zamanda bu, dermal papilla hücrelerini folikülün altından cilt boyunca yukarıya, kök hücrelerin üst folikülde bulunduğu yere taşır. Yeni konumunda, dermal papilla daha sonra kök hücrelere yeni bir saç üretmeye başlaması için sinyal verebilir.

Araştırmacılar, aynı kasılma mekanizmasının insan saç köklerinde de çalıştığını gösterdi. Kasın kasılmasını önleyebilirlerse, saç köklerinin gerilemesini de durdurabileceklerine inanıyorlar.

Araştırmanın sonuçlarında yeni keşfedilen kasın bloke edilmesi ve kasılması, saç dökülmesi hastalıklarının neden olduğu kelliği tedavi edemez” diye de vurgulanmaktadır.

Ancak döngünün “yok etme aşamasını” durdurarak, bunun aksi takdirde yeni bir saç üretildiğinde kaybolacak olan mevcut saç telini koruyabileceğine dikkat çekiliyor.

“Follikül gerilemesini durdurma ve mevcut saç dökülmesini önleme olasılığı bizi heyecanlandırıyor” diyor.

Bir tabakta saç kökleri

Araştırmacılar, ilk kez laboratuvar ortamında, yani canlı bir hayvanın dışında tamamen işlevsel olgun fare kılı folikülleri geliştirdiler. “Saç folikülü organoidleri” veya “folikloidler”, 23 günde yaklaşık 3 milimetre büyüyen saç gövdeleri üretti.

Araştırmacılar, kültürlenmiş saç foliküllerinin, saç büyümesi ve pigmentasyonunun biyolojisini incelemek ve yeni ilaçları taramak için yararlı olacağını umuyorlar.

Japonya’daki Yokohama Ulusal Üniversitesi mühendislik fakültesinde profesör olan kıdemli yazar Dr. Junji Fukuda, “Bir sonraki adımımız, insan kaynaklı hücreleri kullanmak ve [tekniği] ilaç geliştirme ve rejeneratif tıp için uygulamaktır” diyor.

Çalışmaları, androgenetik alopesi gibi saç dökülmesi için yeni ve daha etkili tedaviler geliştirme fırsatları sunabilir.

Bununla birlikte, foliküloidler normal saçla aynı şekilde büyüme döngülerine girmezler. Saç döngülerini çoğaltmak için saç köklerinin canlı hayvanlara nakledilmesi gerekebilir.

Prof. Fukuda, kendisi ve meslektaşlarının yakın zamanda bunu, her biri 10 milimetre uzunluğunda bir saç teli içeren bireysel foliküllerle başardıklarını söyledi.

“Sonuçlardan, vücuttan gelen sinyallerin saç döngüleri için gerekli olduğunu düşünüyoruz” dedi.

Son çalışmalarının yayınlanmasından bu yana, kök hücrelerden insan saç kökleri de ürettiler, ancak bu kökler şimdilik olgunlaşmamış bir aşamada kalıyor.

Mevcut ilaç tedavileri

Model saç dökülmesi

Model veya androgenetik saç dökülmesi, erkeklerin ve kadınların yarısına kadarını etkiler. Hastalığı olan kişiler, kafa derisindeki androjenlere (erkeklik hormonları) karşı daha güçlü bir tepki vermeye genetik olarak yatkındır.

Dermal papilla hücrelerinde androjen reseptörlerinin aktivasyonu, saç köklerinin büyüme fazını (anagen) kısaltır. Saç dökülmesine duyarlı kişilerde, reseptörün aşırı aktivasyonu, folikülü aşamalı olarak küçültür ve bu da daha kısa, daha ince saçlarla sonuçlanır.

Durumu olan insanlar, dihidrotestosteron (DHT) adı verilen daha güçlü bir androjen üretirler. Ayrıca kafa derilerinde daha fazla androjen reseptörü ve testosteronu DHT’ye dönüştüren 5 alfa-redüktaz adı verilen daha yüksek bir enzim seviyeleri vardır.

Model saç dökülmesi için Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) onaylı iki ilaç vardır:

finasterid
minoksidil

Finasteride, kafa derisindeki DHT seviyelerini azaltmak için 5 alfa-redüktazı inhibe ederek çalışır.

Bununla birlikte, ilacın kadınlarda etkinliği belirsizdir ve bazı doktorlar hamile kalmak isteyen kadınlara ilacı almamalarını tavsiye eder çünkü ilaç erkek fetüsün belirsiz cinsel organ geliştirmesine neden olabilir.

Alternatif olarak, model saç dökülmesi olan dişiler, androjen aktivitesinin finasteridden daha az güçlü bir inhibitörü olan spironolakton adlı bir ilacı alabilirler.

Doğrudan kafa derisine uygulanan minoksidil solüsyonu – Amerika Birleşik Devletleri’nde Rogaine ve Birleşik Krallık’ta Regaine – kan kılcal damarlarını genişletir. Bu, daha fazla kan, oksijen ve besinin onlara ulaşmasına izin vererek saç köklerinin büyümesini teşvik edebilir.

Minoksidil hem erkekler hem de kadınlar için güvenlidir.

Alopesi areata

Haziran 2022’de FDA, bağışıklık sisteminin alopesi areata olarak bilinen saç köklerine saldırdığı bir saç dökülmesi türü için ilk tedaviyi onayladı.

Baricitinib adı verilen ilaç, başka bir otoimmün bozukluğun, romatoid artritin tedavisi için zaten onaylanmıştı.

Otoimmün hastalığa neden olan bazı moleküler sinyalleri bloke edebilen Janus kinazlar olarak bilinen enzimlerin aktivitesini inhibe ederek çalışır.

Klinik çalışmalarda, ilaç, şiddetli alopesi areatalı kişilerde saçların yeniden büyümesini teşvik etmede plasebodan daha iyiydi.

Saç dökülmesi nasıl en aza indirilir

Saç dökülmesi hem erkeklerde hem de kadınlarda yaşlanma sürecinin kaçınılmaz bir parçasıdır. Ancak saç köklerini korumanın ve saç dökülmesini yavaşlatmanın yolları vardır.

Cortina Health’in kurucusu ve CEO’su ve Harvard Tıp Okulu’nda plastik cerrahi profesörü olan Dr. Reid Maclellan, “Saçlarınızın döküldüğünü fark ettiğiniz anda, tıpkı bir dermatolog gibi bir sağlık uzmanından randevu alın” tavsiyesinde bulundu. “Bir uzmana ne kadar erken danışırsanız, onu hızlı bir şekilde tedavi etmeye başlayabilir ve daha fazla saç dökülmesini en aza indirebilirsiniz” olarak tavsiyede bulundu. Saçlar incelmeye başlarsa, sıcak aletler, fön makineleri, agresif havlu kurutma ve topuz gibi sıkı saç modellerinin kullanılmamasını tavsiye etti.

Piyasada saç dökülmesine yardımcı olduğunu iddia eden yüzlerce ürün, şampuan, vitamin, takviye vb. ile düşük seviyeli 3. sınıf lazerler kullanılmaktadır. Kırmızı ışık tedavisi veya soğuk lazer tedavisi olarak da adlandırılan düşük seviyeli lazer tedavisi, kan dolaşımını teşvik etmek ve saç büyümesini teşvik etmek için kafa derisini ışınlar.

2020’de yapılan bir araştırma incelemesi, tedavilerin hem erkekler hem de kadınlar için güvenli ve etkili olduğu sonucuna vardı.

Androgenetik saç dökülmesi konusunda endişeleriniz varsa, saç dökülmesinin altında yatan başka bir neden olmadığından emin olmak için bir doktorla yakın çalışmanız çok önemlidir.

Bir doktor kan çalışması ve hatta görüntüleme önerebilir. Bu da sorunun net olarak ortaya konulup uygun tedavinin seçilmesine yardımcı olacaktır. Örneğin, diyet eksikliklerini kontrol etmek için yapılan kan testleri, ferritin ve D vitamini düzeylerini içerebilir.

Hastaların kendilerinin yapabileceği sağlıklı alışkanlıklar, besleyici bir diyet uygulamak ve stres seviyelerini düşük tutmaya çalışmak bir diğer uygulama olarak önerilebilir

Sonuç olarak çağımızın hastalığı olan stres ve buna bağlı olarak kan dolaşımında artan Kortikosteron seviyeleri saç dökülmesinin ana nedenleri arasında sayılabilir. Buna genetik özellikleri kişisel ve çevresel koşullar eklenince saç dökülmesi kaçınılamz bir hal almaktadır.

Yazar arşivi Prof. Dr. Mustafa SAYGIN