Kategori arşivi Vitamin ve Mineraller

Anti-Enfeksiyon A VİTAMİNİ (Akseroftol, Retinol,  Karotenler)

Hayvansal dokularda “retinol” şeklinde bulunur. Özellikle; karaciğer, balık yağı ve yumurtada bulunur. Bitkisel besinlerde A vitamini prekürsörü alfa ve beta karotenler bulunur ve karaciğerde A vitaminine dönüştürülürler.

Karotenler havuç, şalgam, ıspanak ve karnabaharda bulunur. Karaciğerde 5-12 aylık depo bulunur.

Yağda çözünün bir vitamin olan A vitamin; gözün “retinal” pigmentlerinin oluşturulmasında kullanılır. Bu da, rodopsine dönüşerek karanlığa adaptasyonla ilgili fonksiyonu üstlenmiştir.

Hücre büyümesi, epitelyal hücre çoğalması ve gelişmesi, antioksidan, hücre ayrımlaşması (retinoic acid), immünite, üreme ve büyüme fonksiyonlarında rol alır.

Vitamin A iki kategoriye ayrılır; preformed vitamin A ve provitamin A karotenoid. Bu sınıflama Vitamin A’nın kaynağına göre yapılır (Bitkisel veya hayvansal). Preformed vitamin A bitkisel kaynaklardan ve bazı hayvansal gıdalarda bulunur. Bu formu retinol olarak absorbe edilir ve en kolay kullanılabilir formudur. Retinol vücutta Retinal ve Retinoik asite çevrilir. Vitamin A formu renkli meyvelerde karotenoid olarak bulunur ve vücutta retinol olarak kullanılır. Yaygın provitamin A karotenoidler bitkilerde beta-carotene, alpha-carotene ve beta-cryptoxanthin olarak bulunur. Bunlarında arasında beta-karoten en aktif formudur.

Günlük tüketim miktarı; Erişkinde günde 5000 İÜ; çocuklukta, püberte gebelik ve emzirme sırasında 6000 İÜ önerilir.

A vitamininin emilimi; İnce barsaklardan yağlarla birlikte A vitamini ve karoten olarak emilir.

A vit. Görme Üzerine Etkisi tam olarak alttaki şemadaki gibi gerçekleşmektedir.

A Vitamini Eksikliği Belirtileri olarak; Genç sıçanlarda A vitamini eksikliğinin, büyümenin duraklamasına, zayıflama ve sonunda ölüme neden olduğu gösterilmiştir.

A vitaminin aşırı alınmasında farklı organ ve sistemlerde bir takım sorunlar ortaya çıkmaktadır. Ama ilginç olan öncelikle A vitamin, hipervitaminozunun nasıl bulunduğunu konuşalım. 2. Dünya savaşı sırasında kutuplarda kurulan araştırma merkezinde kalan araştırmacılar açlıktan dolayı kutup ayısı avlayıp karaciğerini tükettiklerinde aşağıda sayacağım A vitamini hipervitaminozu belirtileri görülüyor. Bu sayede A vitamini hipervitaminozu literatüre girmiş oluyor.

1- Göz:

Göz yaşı sekresyonunun kesilmesiyle önce kornea epiteli kalınlaşıp kurur. Bu belirtiye xerophtalmia adı verilmektedir. Enfeksiyonlar için uygun bir ortam oluştuğundan, keratit  ve konjunktivit görülür. A vitamini eksikliği devam ederse, kornea yumuşayarak dejenere olur: Keratomalacia; Ön ve arka kamaralardaki enfeksiyonlar körlüğe kadar götürebilir. A vitamini eksikliğinde retinada büyük harabiyet meydana gelir. Fotopik ve skotopik görmede A vitamininin oldukça önemli bir görevi vardır. Karanlığa adaptasyonun bozulması A vitamini eksikliğinin erken bir belirtisidir. Eksiklik ileri derece ise gece körlüğü oluşur.

2- Sindirim Sistemi:

Büzülen salya bezlerinde, kanallardaki epitelin kalınlaşması ile lümenler kapanarak salgı durur. Mukus salgısı yapan hücreler küçüldüğü için, villuslarda çok defa nekrozlar görülür; bu nedenle mukoza üzerindeki bakteriler çoğalır.

3- Üst Solunum Yolları:

Özellikle burun, trakea ve bronşlardaki tek katlı epitel hücreleri çok katlı epitele çevrilerek keratinize olur. Aynı değişiklikler vajinada da görülmektedir.

4- Üreme Bozuklukları:

Erkeklerde testis germinal epitelde küçülme, kadınlarda bazen menstruasyon siklusu bozuklukları görülür. Embriyolojik gelişmeyi destekler.

5- Enfeksiyonlara Direnç:

Epitel değişiklikleri mikroorganizmalara karşı lokal direnci azalttığından, bunların kolayca kana geçmesi ve vücutta yayılarak, bronkopnomoni, enterit, göz enfeksiyonları sonucu ölüm görülür. Çeşitli organlarda örneğin göz, böbrek, solunum yollarında vitamin eksikliğinde, enfeksiyonların gelişmesi nedeniyle A vitaminine anti-enfeksiyon vitamini de denir

6- Kemikler:

A vitamini eksikliği kafatası kemikleri ve omurların aşırı büyümesine neden olarak, bir takım sinirlerin basınç altında kalmasından dolayı nörolojik semptomlar oluşturur.

Gerekenden fazla miktarda A vitamini verildiği zaman Anoreksiya, Uzun kemiklerde ağrılı şişmeler, saçların dökülmesi ve kaşıntılı döküntüler, baş ağrısı görülür. Bulantı, sarı deri, osteoporoz ve sıçanlarda A hipervitaminozunun teratoma sebep olduğu gösterilmiştir.

Sonuç olarak; A vitamini eksikliğinde; gözün konjuktivası, idrar ve solunum yollarında sıklıkla enfeksiyon görülür. Bu nedenle A vitaminine “anti-enfeksiyon” vitamini denmektedir. Kış geldi hadi A vitaminini yeterli miktarda doğal haliyle alalım. Kış ayları yaklaşıyor ve korunmaya ihtiyacımız var. Bunun içinde en aktif formu olan beta karoten olarak almalıyız.