Soğuk kış ayalarına girdiğimiz bu günlerde organizmanın direncini korumak için almamız gereken besinler vardır ve bunların en başında vitaminler gelmektedir.
Vitaminler; normal büyüme ve metabolizma için çok az miktarda gerekli olan organik besin maddeleridir. Enerji sağlamazlar, her vitamin, vücutta özel bir enzim sistemiyle ilgili olup, kendine özgü fonksiyona sahiptir. Bazı B grubu vitaminler enzimlerin koenzim veya prostetik grubu yani enzimlerin aktif olup çalışabilmelerini sağlarlar. Vitamin yoksa o enzimde fonksiyonunu yerine getiremez.
Vücutta sentezlenmedikleri (ya da yetersiz miktarlarda sentezlenebildikleri) için mutlaka besinlerle alınmalıdırlar. Organizmada vitamin eksikliği “hipovitaminoz” yada tam yokluğu “avitaminoz” olarak görülebilir. Birkaç vitaminin aynı zamanda yokluğuna ise “polivitaminoz“denir.
Primer vitamin eksikliği yetersiz ve dengesiz beslenme ile yakın ilişkili olduğu için, ülkemizde ve hayat standardı yüksek ülkelerde ender olarak görülür. Yani günümüzde eksikliğine ender durumlar hariç rastlamak mümkün değil. Burada o zaman şu soruyu sormadan edemeyiz, eksikliği görülmüyor o zaman neden bu kadar vitaminler önemli. Cevabı çok basit eksikliği değil de yetersizliği görülüyor. Bu da dengeli beslenmediğimiz için oluşuyor.
Sekonder vitamin eksikliği ise bir hastalığın sonucu ortaya çıkar. Suda çözünen çoğu vitaminlerin depolanması nispeten azdır. Bütün vitaminleri içeren besin maddesi yoktur, bundan dolayı dengeli beslenme vitamin açısından çok önemlidir. Dengeli beslenme sayesinde vücudumuzun günlük ihtiyacımız olan vitaminleri alarak organizmanın güçlü kalmasını sağlayabiliriz. Zaten immün sistem dediğimiz bir grup hücreyi içeren savunma sistemimiz dışarıdan gelecek tehlikelere karşı bizi koruyacaktır. Bu da kısa vadede enfeksiyon hastalıklarından, uzun vadede de kronik hastalıklardan korunmamıza yardımcı olacaktır.
Vitamin yetersizlikleri günümüz açısından baktığımızda şu nedenlerden dolayı meydana gelebilmektedir.
Günlük yetersiz alınım
Açlık, yoksulluk, alkolizm, uzun süreli sıkı diyet, uzun süre antiasit kullanımı.
Yetersiz emilim
Safra kanalı tıkanması sonucu yağda çözünür. (A,D,E,K) Vitaminler emilemez. Pernisiöz anemi (İntrinsik faktör eksikliği). Spru sendromu. İnce barsak iltihabı
Yetersiz Kullanım
Bazı Vitaminlerin transportu için gerekli olan protein eksikliği. İnaktif olan Vitamin ön maddesinden aktif şeklin sentezindeki bozukluk.
İhtiyacın Artması
Büyüme, hamilelik, laktasyon, yaralanma.
Atılımın Artması
Böbrek fonksiyon bozukluğu.
İlaca Bağlı Eksiklik
Antibiotik alınımına bağlı barsaktaki mikrobial sentez bozukluğu. Tüberküloz tedavisinde kullanılan izoniazide bağlı B6 eksikliği gibi nedenler sayılabilir.
Yağda eriyen vitaminlerler şunlardır.
Vit A
Vit D
Vit E
Vit K
Genel olarak yağda eriyen vitamin eksiklikleri; Vitamin alımının az olması, Yağ alımının az olması, Yağ emiliminin az olması, Safra yapımı ve salgısı bozuklukları, Lipaz enzimi eksikliği, Sindirim kanalı bozuklukları, Sindirim kanalından atılımın artması, Spesifik taşıyıcı eksiklikleri (genetik faktörler) gibi nedenlerle ortaya çıkmaktadır.
İlk olarak A vitaminine bakmaya ne dersiniz.